2. Scharakteryzuj: jednostkę budżetową, gospodarstwo pomocnicze, fundusze celowe.

Jednostka budżetowa

-jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych - pokrywa wydatki bezpośrednie z zasobów budżetowych

-dochody odprowadza odpowiednio na rachunek dochodów budżetu jednostek samorządu terytorialnego

-zwykle są to jednostki świadczące usługi niematerialne (zakres administracji państwowej, samorządowej, porządku wewnętrznego zdrowia i szkolnictwa)

-ze względu na powiązanie z określonym budżetem wyróżniamy państwowe JB, wojewódzkie JB, państwowe i gminne JB.

a)formę organizacyjno-prawna i likwidowane przez ministrów kierowników urzędów centralnych wojewodów

JB

b) pozostałe to stanowiące jednostki samorządu terytorialnego.

- wydatki przewidziane w budżecie a dochody w całości na rachunku smrodków budżetowych - budżetowe brutto.

- działalność finansowa JB opiera się na planach budżetowych

- gospodarcze jednostki budżetowe charakteryzuje mała elastyczność (zaplanowane dochody i wydatki) oraz mała składności do oszczędności wydawanych środków i do podejmowania starań o zwiększenie.

Jednostka budżetowa - jest to jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych, która wszystkie swoje wydatki pokrywa bezpośrednio z budżetu, natomiast wszystkie dochody takiej jednostki odprowadzane są odpowiednio, albo na rachunek budżetu państwa, albo na rachunek jednostki samorządu terytorialnego (rozliczenie brutto - pełnymi kwotami).Decyzje o utworzeniu rachunku podejmują kierownicy jednostek budżetowych i kierownicy państwowych jednostek budżetowych po uzyskaniu zgody odpowiedniego ministra. Każda jednostka budżetowa działa na podstawie statutu i jest prowadzona na podstawie planu finansowego. Jest to zawsze roczny plan finansowy, co oznacza, iż środki publiczne dla j.b. z końcem roku wygasają.

Zakład budżetowy - jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych będąca częścią państwowej sfery budżetowej, która odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania i pokrywa koszty swojej działalności z przychodów własnych. Nie posiada osobowości prawnej. Prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w przepisach prawa budżetowego (art.6.1). Podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujący: - przychody własne - dotacje z budżetu państwa - wydatki będące kosztami - rozliczenie z budżetem (stan należności i zobowiązań na początek i na koniec okresu rozliczeniowego) Plan finansowy zakładu określany jest przez kierownika zakładu.

Zakład budżetowy może otrzymywać:

-dotacje przedmiotowe,
-dotacje podmiotowe,
-dotację celową na dofinansowanie kosztów inwestycji.

Nowo tworzony zakład może otrzymać jednorazowe dotacje z budżetu na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Dotacje dla zakładu budżetowego nie mogą przekroczyć 50% kosztów jego działalności, z wyłączeniem dotacji inwestycyjnych. Zakład budżetowy wpłaca do budżetu nadwyżki środków obrotowych ustalone na koniec okresu rozliczeniowego. Powoływanie, likwidacja, przekształcanie komunalnych zakładów budżetowych następuje decyzją organu stanowiącego j.s.t, przy uwzględnieniu zapisów ustawy o gospodarce komunalnej i ustawy o finansach publicznych.

Gospodarstwo pomocnicze to organizacyjnie wyodrębniona działalność uboczna lub część działalności podstawowej jednostki budżetowej finansowana z przychodów uzyskanych z tej działalności. Podstawą utworzenia gospodarstw pomocniczych budżetu państwa jest decyzja:
- kierownika państwowej jednostki budżetowej,
- głównego dysponenta części budżetowej najczęściej jest nim minister.

Gospodarstwami pomocniczymi mogą być bufety lub stołówki dla pracowników zatrudnionych w jednostkach budżetowych, warsztaty szkole przy szkołach zawodowych. Przychodami wydatkami gospodarstw pomocniczych zostają wyodrębnione z przychodów wydatków macierzystej jednostki budżetowej. Gospodarstwo pomocnicze ma wyodrębniony rachunek bankowy. Połowa zysku gospodarstwa pomocniczego przeznaczona jest na własne potrzeby gospodarstwa, a druga połowę wpłacamy do budżetu. Działalność gospodarstw pomocniczych powinna być ekonomiczna i przynosić zyski.

Fundusze celowe stanowią pomocniczy instrument redystrybucji przychodów polegających na gromadzeniu specjalnych środków celowych, zwanych także funduszami publicznymi, pozabudżetowymi lub parabudżetowymi. Powiązane są z budżetem państwa lub budżetami gmin systemem netto tzn. mogą otrzymać dotacje. Tworzy się je na podstawie specjalnych ustaw. Fundusze celowe mogą być wykorzystane jedynie na cele, dla których zostały uruchomione. Fundusze te mogą być tworzone z dobrowolnych obowiązkowych wpłat ludności i innych podmiotów oraz środków budżetowych.

Obecnie istnieją m.in. następujące państwowe fundusze celowe:
- Fundusz Ubezpieczeń Społecznych,
- Fundusz Emerytalno - Rentowy Rolników,
- Fundusz Pracy,
- Fundusz Alimentacyjny,
- Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej